Młoda Polska- Za początek epoki przyjęto datę 1891 r. (wydanie pierwszego tomu poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera), której towarzyszyły nowe tendencje ideowo-artystyczne, a za koniec - 1918 r., czyli rok odzyskania przez Polskę niepodległości.
Określenia epoki: Młoda Polska, neoromantyzm, modernizm, symbolizm, dekadentyzm
Charakterystyka: Jedną z charakterystycznych cech poglądu człowieka na świat jest poczucie zagrożenia i niepewności. Gwałtowny rozwój przemysłu, odkrycia naukowe, rosnące napięcia społeczne, spowodowały przemiany, których skutki były trudne do przewidzenia. Strach przed życiem kształtuje specyficzną dla tych czasów postawę człowieka. Cechuje ją dekadentyzm, objawiający się poczuciem grożącej zewsząd katastrofy i bezsensem istnienia, niewiarą w wartość jakiejkolwiek idei, ogólną apatią i niechęcią do wszelkiego działania.
Katastrofizm - wizja świata idącego ku zagładzie, tendencja głosząca upadek i zagładę Ziemi.
Manicheizm - koncepcja, wg której Dobro i Zło są równorzędnymi siłami stwarzającymi wszechświat, istnieją w odwiecznym konflikcie, lecz obie są pierwiastkami koniecznymi. Lecz - jeśli zło jest częścią Boga, to nie jest On doskonały, a jeśli jest wrogą, równorzędną siłą - to Bóg nie jest najmocniejszy i wszechmogący.
Dekadentyzm- postawa bez woli, poczucia kryzysu wartości, bankructwa idei, bez sensu zycia, człowiek czuje się zagrozony rozwojem cywilizacji a jedyna ucieczka staje się odejście w nirwane (niebyt)
Symbolizm - opiera się na symbolu czyli motywie który prócz własnego posiada jeszcze znaczenie przenośneSymbol budzi pewne skojarzenia, wyraża stan duszy ,przedstawia jakies idealne pojęcie , mówi cos czego nie można powiedziec dosłownie.
Impresjonizm - kierunek w malarstwie ukształtowany we Francji w drugiej poł. XIX w, Przedstawiciele impresjonizmu pokazywali świat tak, jak jest on widziany w procesie poznawania go, oglądania; zadaniem sztuki jest przedstawienie przelotnych wrażeń, gdyż nie ma możliwości dotarcia do obiektywnej prawdy o rzeczywistości, a poznawanie świata ogranicza się do subiektywnych, przypadkowych odczuć napotkanych zjawisk;
Chłopi - Władysław Reymont - powieść
Wesele - Stanisław Wyspiański - dramat, bohaterowie: Pan Młody - Lucjan Rydel, Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna, Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, Gospodyni - żona Włodzimierza Tetmajera, Marysia - jedna z sióstr Mikołajczykówien, Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Dziennikarz - Rudolf Starzewski, Radczyni - profesorowa Antonina Domańska, Haneczka - Anna Rydlówna, Zosia i Maryna - siostry Pareńskie, Żyd - Hersz Singer, Rachela - Pepa Singer, Czepiec - Błażej Czepiec
Krzak dzikiej róży - Jana Kasprowicza - sonet
Jądro ciemności - Joseph Conrad - opowiadanie, bohaterowie: kurtz, marlow
Rozdziobią nas kruki, wrony Stefan Żeromski - nowela, Bohaterowie: Szymon Winrych, chłop, Moskale.
Friedrich Nietzsche
- propaguje kult życia, wiarę w jego sens i skuteczność energicznego działania;
- podstawą wszelkich ocen powinny być jedynie własne kryteria moralne, nie zaś narzucone z zewnątrz;
- głosił, że jedynie słuszną zasadą jest działanie poza dobrem i złem;
- w działaniu motorem jest wewnętrzna wola mocy, która decyduje o pozycji człowieka w społeczeństwie;
- torował drogę ludziom silnym i twórczym, posiadającym własną moralność, dynamicznym (samolubstwo dostojnych jest stanem świętym) i usprawiedliwiał ich działanie, jednocześnie głosząc pogardę dla wszelkiej słabości;
- głosił sens istnienia nadludzi - tych, którzy stali się nimi dzięki samodoskonaleniu i wewnętrznej sile, a nie (jak twierdzili naziści) dzięki przynależności do jakiejś nacji; tylko oni mogą uratować świat od szarzyzny i nijakości;
- moralność nadludzi przeciwstawiał moralności ludzi słabych, za jaką uznawał moralność chrześcijańską;
Artur Schopenhauer
- kształtował poglądy na rolę sztuki i jej twórców w życiu jednostki i społeczeństwa;
- Schopenhauer uważał, że podstawowym narzędziem poznania świata jest wola, która jest w nas najbardziej pierwotna i to właśnie ona jest motorem całego świata;
- jednak człowiek jest niedoskonały i nie umie wykorzystać woli do poznania świata, ponieważ ludźmi rządzi popęd i to on uniemożliwia całkowicie wolne działanie;
- człowiek gnany bezrozumnym popędem, zniewolony nim, nigdy nie pozna praw rządzących światem i nigdy nie osiągnie szczęścia;
- jedynym ratunkiem jest ucieczka w świat sztuki, bądź przez kontemplację i przeżywanie jej dzieł, bądź przez ich tworzenie; dzięki temu można osiągnąć Nirwanę (pojęcie to Schopenhauer zaczerpnął z buddyzmu), któa jest najbardziej pożądanym stanem bezświadomości człowieka;
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL